Wikipedia: Burgerwetenschap, ook wel aangeduid met de Engelse term ‘citizen science’, is wetenschappelijk onderzoek dat in zijn geheel of gedeeltelijk wordt uitgevoerd door vrijwilligers, vaak in samenwerking met of onder begeleiding van wetenschappers met een professionele aanstelling.[1][2]

De vrijwilligers kunnen wel of geen wetenschappelijke opleiding hebben gehad en de taken kunnen variëren van observaties, metingen en berekeningen tot het volledig opzetten en uitvoeren van onderzoek. Soms ligt de nadruk op het verzamelen van data (crowd sourcing), maar citizen science kan veel breder worden gezien.

Het bij onze leden meest bekende project is de jaarlijkse tuinvogeltelling.

Het gaat slecht  met de wilde eend, maar het gaat goed met de zeearend. Ogenschijnlijk hebben deze twee ontwikkelingen niets met elkaar te maken, behalve… ze hebben allebei een link met citizen science. Sterker nog, iedereen die zijn waarnemingen invoert (op waarneming.nl) doet mee met burgerwetenschap.

We beginnen met de zeearend, op 21 maart werden er 2 meldingen gedaan over een zeearend boven ons werkgebied. Zie rotta.waarneming.nl

Foto: Maurice van Veen

SOVON jaaroverzicht en recente publikaties van de werkgroep Zeearend leert ons dat er in 2019 16 broedgevallen zijn geregistreerd (dat begon in 2004 met het eerste nest in de Oostvaardersplassen). De werkgroep Zeearend doet echter nader onderzoek naar de ontwikkeling en kansen en bedreigingen voor de zeearend. Een van de onderzoeksprojecten is het zenderen van jonge vogels. Op deze onderzoekspagina vindt u nadere info over dit project en kun je doorklikken naar onderstaande kaart.

Screenshot portal werkgroepzeearend.nl d.d. 16 april 2020

Door even in te zoomen op de kaart blijkt dat mogelijk de arend van de lepelaarsplassen over ons gebied gevlogen is. Nog nader onderzoek (schuiven met de tijdsbalk bij de interactieve kaart) blijkt dat helaas de tijdstippen niet matchen. Voorlopige conclusie: er is een onbekende zeearend over ons gebied gevlogen !

Was dit onderzoek en deze amateurwetenschap nuttig. Zeker. allereerst voor mezelf (ik heb een aantal interessante achtergrond artikelen gevonden die mijn kennis over de zeearend een boost gegeven hebben) en de ingevoerde waarnemingen worden weer door de werkgroep zeearend gebruikt en geïnterpreteerd en uitkomsten kunnen gebruikt worden voor een betere bescherming van kwetsbare soorten.
Nu is de zeearend misschien iets te hoog gegrepen voor de amateur vogelaar,  maar dicht bij huis kan je ook bijdragen aan citizen science en dat brengt ons weer bij de wilde eend.

De Nederlandse broedpopulatie van de Wilde Eend is sinds de jaren negentig met ongeveer 30% afgenomen. Naar aanleiding daarvan publiceerde Sovon in 2015 een overzicht van wat er bekend was over de demografie van de populatie. In dit rapport werden onder meer legselgrootte, afschotcijfers en jaarlijkse overleving besproken. Van de overleving in de kuikenfase bleek echter nagenoeg niets bekend, terwijl dit mogelijk één van de sleutelfactoren is bij de achteruitgang. Dit was aanleiding voor Erik Kleyheeg om in 2016 met ondersteuning van Waarneming.nl en Tern webdesign een citizen science project op te zetten om met hulp van het Nederlandse publiek gegevens te verzamelen over eendenkuikens. In 2020 gaat dit project het 5e jaar in.
Bron: SOVON, wilde eend

Meedoen is heel makkelijk. Je download de kuikenteller app (via kuikenteller.org) of je voert je waarnemingen direct (na eenmalige registratie) in via kuikenteller.org.

NB: Rotta propageert uiteraard niet om met zijn allen naar buiten te gaan en samen onderzoekjes te doen in deze Corona tijden, maar een deel van de onderzoeken kan je simpel in eigen tuin of van uit je raam al doen. Onze eigen onderzoeken en lopende tellingen gaan ook gewoon door met inachtneming van de RIVM-richtlijnen.

Andere bekende of onbekende Citizen science projecten:

Grote foto zeearend: © Vogelbescherming

Gelezen: 100