Op zaterdag 8 september verzamelden zich zo’n 27 belangstellenden op de parkeerplaats aan de Pastoor Verburghweg in Berkel voor een wandelexcursie die georganiseerd is door Natuur- en Vogelwacht Rotta in samenwerking met de Vereniging voor Natuur en Milieubescherming Pijnacker – NMP.
Tijdens de tweeënhalf uur durende wandeling door Deelgebied 4 van De Groenzoom – ofwel de Droogmakerij in de Oude of Hooge Polder van Pijnacker – wordt onder leiding van goed ingevoerde gidsen op meerdere plaatsen niet alleen stilgestaan bij de veelzijdige flora en fauna in deze meest noordelijke polder van dit relatief nog jonge natuur- en recreatiegebied. De historische ontstaansgeschiedenis, maar ook hedendaagse knelpunten en uitdagingen aangaande de ontwikkelingen van De Groenzoom, krijgen uitgebreid aandacht.
Een duoduct voor gescheiden waterstromen
Zo krijgen de deelnemers om te beginnen uitleg over het typische duoduct dat de provinciale weg N470 over het schone water van deelgebied Noordersingel en de gescheiden bovenloop van de Windaassloot die zogenaamd ‘vuil water’ afvoert naar de Noordeindsevaart en verder. De ‘vuil water’ kwestie is nog steeds onderwerp van discussie tussen natuur- en milieugroepen enerzijds en gemeenten en Hoogheemraadschap Delfland anderzijds, omdat ongewenste lozingen op het oppervlaktewater helaas nog aan de orde van de dag zijn en bijvoorbeeld een voedingsbron vormen voor de ontwikkeling van ondermeer blauwalg.
Van uitgeveend plassengebied naar oudhollands polderlandschap
De Oude of Hooge Polder van Pijnacker ontstond, net als de Berkelsche Polder, vanaf de vijftiende eeuw door uitvening ten behoeve van de turfwinning voor omliggende grotere steden, waar groeiende vraag ontstond naar brandstof. De zo ontstane waterpartijen van het Keulsemeer werden vanaf 1861 drooggemalen door de molen aan de Molenlaan. Na de droogmaking volgde een langzame ontwikkeling naar landbouw en veeteelt en nog weer later werd (glas)tuinbouw geïntroduceerd. Bij al deze activiteiten was tot voor een tiental jaren terug nog sprake van zware (over)bemesting, waardoor de grond in deze polder tot op de dag van vandaag moet worden verarmd om aan de huidige natuurdoelstellingen te voldoen. Op verschillende bestuurlijke niveaus vindt regelmatig overleg plaats over de vraag hoe De Groenzoom verder ontwikkeld moet worden, waaraan Rotta en NMP steeds actief deelnemen omdat het gebied in hun beider werkgebied valt. De belangen in de verschillende overlegorganen zijn vaak tegenstrijdig, want voor een optimale leefomgeving van met name weidevogels, bijvoorbeeld, is een hogere waterstand vereist, terwijl agrarische ondernemers juist een laag waterpeil ambiëren. Hierbij speelt ook nog een belangrijk milieuaspect mee dat rechtstreeks te maken heeft met klimaatproblematiek: bij verlaging van de waterstand klinkt de veengrond verder in, waardoor zeer schadelijke gassen als methaangas en CO2 vrijkomen.
Over de provinciale weg en een vuilnisbelt
Vereniging voor Natuur en Milieubescherming Pijnacker spreekt regelmatig met lokale en provinciale overheden over aanpassingen langs de N470 en N471, waarop nog te veel hazen, uilen en kleinere dieren worden doodgereden (men spreekt van de dode hazen- en uilenweg). Er is ook nog veel te doen over de bijna onhoudbare situatie op het zogenoemde ‘Varkenseiland’ dat gelegen is aan het eind van de De Langeweg die de polder doorsnijdt vanaf de Keulseweg. Deze kunstmatige hoogte is in de vorige eeuw als vuilstort van de gemeente Zoetermeer tot stand gekomen. Nadat het afval was afgedekt met een laag grond, verscheen hierop een varkenshouderij en nu is er een paardenstalling gevestigd. Uit natuur- en milieuoogpunt zou de onooglijke, zeer rommelige aanblik van de ongeorganiseerde opstallen op zijn minst aan het zicht onttrokken moeten worden door hoge bosschages en bomengroepen. Emissies uit deze voormalige vuilstort en huidig gebruik zijn een groot punt van zorg.
Terug naar oorspronkelijk- oudhollands polderlandschap
In de Oude Polder van Pijnacker wordt door beheerscombinatie De Groenzoom, bestaande uit de bedrijven BTL en Punt, veel energie gestoken in het terugbrengen van het oorspronkelijke oudhollandse polderlandschap met weidegronden voor beperkte aantallen oudhollandse runder- en schapenrassen per hectare. De ontwikkeling van bloem- en kruidenrijke velden, tenslotte, moet leiden tot een optimale leefomgeving voor allerlei weidevogels als tureluur, wulp, scholekster en vooral grutto. Door het zogenaamde sinusmaaien – het in slingerende stroken beperkt maaien van gras- en kruidenvelden – ontstaat een optimale leefomgeving voor insecten en vlindersoorten die voor de voortplanting behoefte hebben aan warme, door de zon beschenen ‘kraamkamers’ in de achtergebleven hoge vegetatie.
Veelzijdige flora en fauna
De resultaten van alle inspanningen die gedurende de afgelopen vijf jaar werden geleverd, blijven voor de excursiedeelnemers niet onopgemerkt: er worden allerlei soorten vogels waargenomen, zoals meerkoeten, knobbelzwanen, dodaarzen, lepelaars, verschillende reigers en eendensoorten. Een fuut zwemt onder het kroos op zoek naar een lekker visje, tevergeefs, zo blijkt als hij weer bovenkomt. Een torenvalk bekijkt de groep wandelaars vanaf grote hoogte en met de kijker is men zelfs getuige van een drinkende bruine kiekendief. Op de weidegronden foerageren tussen het grazende vee tientallen kieviten en ganzen. In de rietkragen is de zang van rietzangers en gorzen te horen, zwaluwen jagen laag boven het water van de brede vaarten op insecten en een blonde buizerd bespiedt de omgeving vanaf een paaltje. Op de drassige oever scharrelt een watersnip zijn kostje bij elkaar.
Op de terugweg voert het pad langs de vaart in gebied Noordersingel waar op de oevers tussen wat wilgenopschot bloeiend harig wilgenroosje, zwanenbloem, pitrus, akkerdistel en braam groeit. De tocht eindigt tenslotte in de gezellige theetuin van Tuinderij De Groenzoom aan de Stropersweg, waar onder het genot van koffie of thee met wat lekkers nog wat nagepraat wordt over deze interessante wandeltocht. Met speciale dank aan Piet Mulder voor het maken van nuttige aantekeningen in het veld.
Akkerdistel
Kaasjeskruid
Kijk voor meer informatie over Rotta Natuur- en Vogelwacht op www.rotta-natuur.nl en leer meer over de Vereniging voor Natuur en Milieu Pijnacker NMP op www.nmpijnacker.nl.
